In een artikel in Lutra wordt de vondst van de linkervoorpoot van een bruine beer in de Amsterdamse Waterleidingduinen beschreven. Het betreft een van de laatste beren die in Nederland in het wild voorkwamen, de ouderdom ligt tussen 880 en 970 AD. De botten zijn zeer goed bewaard gebleven en illustreren dat de bruine beer nog tot ongeveer 1000 AD een inheemse soort was. (Foto’s: Ivo Verheijen / Lutra, Bears in Mind)

Samenvatting van het artikel in Lutra 59:

Tijdens onderzoek van Holocene bodems in de Amsterdamse Waterleidingduinen ten noorden van Noordwijk kwamen enkele resten van de bruine beer tevoorschijn. Het materiaal is beschreven en gemeten. Het bleek om een vrijwel complete linkervoorpoot van een individu van gemiddelde grootte te gaan. Door de hoogteligging en door vergelijking met geologische bodemprofielen van de directe omgeving kwam een jong-Holocene ouderdom in aanmerking. Het gaat om een vondst in een bodem gevormd in de top van de Oude Duinen. Deze duinen zijn omstreeks het jaar 1000 overstoven door de Jonge Duinen. Door een 14C datering werd dit bevestigd: de ouderdom ligt tussen de 880 en 970 kalenderjaren AD. Het betreft daarmee een van de laatste in het wild levende bruine beren in Nederland. Door ontbossingen en jacht verdween de bruine beer omstreeks 1000 AD uit Nederland. Het onderzoek in het Noordwijkse duingebied betrof een malacologische analyse van jong-Holocene afzettingen. De schelpen waren van soorten die aangeven dat hier vroeger een oud, ongestoord, vochtig loofbos aanwezig was. Enkele waterslakken en planten (zaden) geven plaatselijke, natte omstandigheden aan. Andere zoogdieren waarvan de resten werden aangetroffen zijn noordse woelmuis (Microtus oeconomus), bosmuis (Apodemus sylvaticus) en edelhert (Cervus elaphus). De vondst van de bruine beer past goed in dit beeld van het landschap. Uit geologisch, botanisch (pollen) en historisch onderzoek weten we dat in de duinen tussen Velzen en Noordwijk een groot bosgebied aanwezig was. Het betreft het grensgebied tussen Rijnland en Kennemerland. Aanvullend op ons onderzoek geven we een actueel overzicht van alle Holocene vondsten van beren in Nederland. Hiermee is dit een vervolg op de publicaties van Verhagen (1989) en Ervynck (1993). De meeste resten in dit overzicht komen uit archeologische opgravingen. Vooral wanneer het een doorboorde tand betreft is het niet zeker dat de beer ook in het gebied rond de onderzochte nederzetting leefde. De vondsten van Noordwijk en (mogelijk) Schouwen zijn in ongestoorde afzettingen gedaan, dit in tegenstelling tot alle andere vondsten in Nederland en België. Deze zijn door toedoen van de mens in of bij nederzettingen terecht gekomen. Uit het overzicht blijkt dat de bruine beer gedurende vrijwel het gehele Holoceen in Nederland leefde. Hoewel zeldzaam, zijn de botten en tanden verspreid over het gehele land aangetroffen.