Na de succesvolle registratie van legaal en illegaal gehouden beren in gevangenschap in Bosnië en Herzegovina (Pašić and Trbojević, 2018), werken we aan de tweede fase; de ontwikkeling van een opvangcentrum met educatieve functie, het ‘Bear Sanctuary and Educational Center in Bosnia and Herzegovina’ (BSEC B&H). Een uitgebreid plan van aanpak is hiervoor nodig.
Dit plan omvat diverse belangrijke stappen:
Steun van de verantwoordelijke ministeries;
Toestemming om beren te transporteren van de ene naar de andere entiteit (Servische Republiek en de Bosnische Federatie);
Steun van alle jagersverenigingen die met beren te doen hebben;
Financiële middelen voor de bouw van het centrum.
Op dit moment is dit plan in ontwikkeling. Zodra er nieuws is, berichten we erover via onze kanalen.
Bears in Mind draagt sinds 2006 financieel bij aan opvanglocaties voor beren die worden bevrijd uit de zogenaamde ‘galboerderijen’ waar beren worden gehouden voor hun gal wat gebruikt wordt in Traditionele (Chinese) Medicijnen. Bears in Mind stelt fondsen beschikbaar en geeft voorlichting over dit onderwerp. Voor de opvang van de misbruikte beren in Zuidoost Azië werkt Bears in Mind samen met dierenwelzijnsorganisatie Animals Asia Foundation (AAF).
In Vietnam heeft AAF de opvanglocatie Tam Dao Bear Centre gebouwd, waar Bears in Mind heeft bijgedragen aan het educatief ingerichte gebouw bij de ingang van het centrum en diverse binnenverblijven voor opgevangen beren. In China bestaat al langer een dergelijke opvang ontwikkeld door AAF, waar Bears in Mind heeft bijgedragen aan verschillende binnenverblijven van de beren, zogenaamde ‘bear dens‘.
De meest recente bijdrage die Bears in Mind aan AAF heeft gedaan, was in 2022 toen we de recruitment en jaarsalarissen van twee lokale medewerkers financierden. Deze belangrijke personen komen te werken in het in-aanbouw-zijnde opvangcentrum ‘Bach Ma‘ in Vietnam, waar de allerlaatste 300 beren van Vietnamese berengalboerderijen zullen worden opgevangen. Dit zal in 2026 gebeurd zijn.
Georgië heeft een groot probleem met beren in gevangenschap. Bears in Mind en NACRES werken al jaren naar een oplossing. Tot op heden is er zoveel mogelijk informatie over de beren en hun eigenaar verzameld in een centrale database. De eigenaren van de beren kregen tijdens een bezoek advies over verbetering van voedsel, huisvesting, gezondheid en verzorging. Ook werd gecontroleerd of de eigenaar in het bezit is van de juiste vergunning om de beer te mogen houden. Dit bleek vaak niet het geval. De eigenaren van de ‘kooiberen’ zijn voor hun inkomsten niet direct afhankelijk van de beren. Het lijkt erop dat de beer voor hen een soort statussymbool vormt.
In 2016 is voor de 4e keer sinds eind jaren 90 een inventarisatie gemaakt van de beren in gevangenschap in Georgië. Alle informatie is verzameld en ge-update in de database. Sinds de laatste inventarisatie in 2013 zijn diverse beren van eigenaar veranderd en sommige beren zijn helaas verdwenen of overleden. Vooralsnog is het de samenwerkende partijen niet gelukt om een opvangcentrum voor al deze beren te bouwen. Veelal vanwege de instabiele politieke situatie.
In 2007 zijn drie beren (Igor, Duuk en Diesel) uit een gesloten dierentuin nabij de hoofdstad Tbilisi, naar Het Berenbos in Rhenen gebracht. Deze actie heeft veel media aandacht getrokken en veel positieve reacties uit het hele land teweeggebracht. Maar helaas bleek het op lange termijn niet genoeg.
Igor, Duuk & Diesel in Rustavi ZooDe Georgische beren in Het Berenbos
Sinds 2019 werkt Bears in Mind samen met lokale partner SEED in een nieuwe bewustwordingscampagne. In de hoop een definitieve oplossing te vinden voor de vele beren in gevangenschap.
Sinds 2002 heeft het Balikpapan-district in het Zuidoosten van Kalimantan op Borneo de Maleise beer uitgeroepen tot mascotte. Doel was om deze soort beter te kunnen beschermen. Dit heeft er o.a. toe geleid dat er betere bescherming kwam van het laatste stuk primair bosgebied in het district waar nog een populatie Maleise beren leeft (het Sungai Wain bos). Daarnaast heeft het tot meer en positieve bewustwording bij de lokale bevolking geleid, omdat er een speciaal educatiecentrum werd opgericht. Het educatiecentrum heeft o.a. ook een berenverblijf wat voor een groot deel omringd is door een verhoogde brug. Vanaf hier kunnen bezoekers de zes beren zien spelen, klimmen en graven. Lokale gidsen zijn speciaal opgeleid om de bezoekers van informatie te voorzien. Er komen gemiddeld zo’n 70.000 bezoekers per jaar om te leren over beren!
Bezoekers leren van alles over beren via beschilderde panelen, schilderijen, beelden van beren en interactieve informatiedisplays. Al het educatiemateriaal is handgemaakt door lokale kunstenaars. Bears in Mind heeft in de beginjaren (vanaf 2004) regelmatig geïnvesteerd in de bouw van het centrum en haar educatieve middelen.
De Maleise beer (of Honingbeer) is een beschermde diersoort in Indonesië, maar de wetshandhavers nemen het vaak niet zo nauw. Doordat nog steeds enorme stukken natuurlijk bos worden omgezet in bijvoorbeeld palmolie plantages of op onverantwoorde wijze worden omgehakt, raken beren (en heel veel andere wilde dieren) hun leefgebied kwijt. In hun zoektocht naar eten komen ze soms in bewoonde gebieden aan de rand van bossen of ze worden gedood omwille van hun gal wat gebruikt wordt in Traditionele (Chinese) Medicijnen. De jongen worden gevangen genomen om als huisdier te dienen tot ze te groot (en te gevaarlijk) zijn geworden en de eigenaar het dier verwaarloosd of erger…
Een greep uit de meest recente financiële steun van Bears in Mind:
1) Diverse educatie materialen ontwikkeld en geprint;
‐ Ontwerp en productie van het nieuwe honingberen activiteiten boekje; ‐ Herdrukken van het honingberen boekje welke wordt uitgedeeld aan bezoekers van het centrum; ‐ Productie van diverse honingbeer promotie materialen;
2) Onderhoud en reparatie aan de bezoekersbrug van het educatiecentrum en de verblijven van de honingberen;
3) Het trainen van gidsen die bezoekers op een educatieve toer door het centrum nemen.
4) Het vernieuwen van de koelcel voor het voedsel van de beren.
In 2024 zullen we onze financiële steun verder opvoeren om de hoognodige renovatie van het gehele centrum en het berenverblijf te helpen realiseren.
Hoe het allemaal begon… Het plan en de behoefte om iets fundamenteels te betekenen voor de vele in gevangenschap levende beren in Europa, is meer dan 30 jaar geleden ontstaan. In 1990 kreeg Ouwehands Dierenpark van de Europese Commissie de opdracht een plan op te stellen voor de huisvesting van een aantal in gevangenschap levende (ex-dans)beren uit Griekenland en Turkije. Die zouden in beslag worden genomen na een wetswijziging. Het gebruik van dansberen als straatvermaak werd destijds niet alleen in Griekenland verboden, maar kort daarop ook in Turkije. In de jaren die volgden (meer dan 200 beren moesten worden herplaatst), werden in bovengenoemde landen twee grote berenopvangcentra gebouwd en werden vele tientallen beren gered.
Mackenzie in zijn oude verblijfMackenzie wordt gevoerd door een NL VN soldaat
Maar er waren nog meer beren die een nieuw thuis nodig hadden, waaronder drie blinde dansende beren uit Turkije. Volgend op het eerste verzoek van de Europese Commissie, kon Ouwehands Dierenpark eindelijk aan dit verzoek voldoen met de start van de ontwikkeling van Het Berenbos. Een toevluchtsoord voor mishandelde bruine beren, opdat deze getraumatiseerde dieren een waardig bestaan konden krijgen. Er moest een aparte stichting worden opgericht om dit berenopvangcentrum te beheren, en de International Bear Foundation werd gesticht toen de eerste fase van dit speciale project in april 1993 voltooid was. Inmiddels kregen de eerste twee beren, Geert & Trudy die al in de dierentuin woonden, toegang tot het nieuwe bosrijke verblijf. Spoedig gevolgd door Mackenzie & Nelly, maar ook eenzame Jo uit de berenkuil van Maastricht vond in Het berenbos een veilig thuis. Inmiddels werden er nog drie beren ‘aangemeld’: Russische circusberen Battir & Mascha en verwaarloosde Duitse berin Niki. Daarna konden ook eindelijk de drie blinde Turkse beren Bora, Koröglû en Fiona gered en geïntroduceerd worden in hun nieuwe definitieve thuis.
Koröglû BoraFiona
In de vele jaren daarna heeft de stichting meerdere namen gehad, maar sinds 2016 opereren ze onder de naam ‘Bears in Mind’. Bears in Mind is een gerenommeerde organisatie binnen de ‘berenwereld’ en is lid van verschillende netwerkorganisaties zoals de IUCN (World Conservation Union), EAZA (European Association of Zoos & Aquaria), EARS (European Alliance of Rescue Centers & Sanctuaries) en de IBA (International Association for Bear Research & Management).
Het Berenbos – een begrip! Al 30 jaar biedt Het Berenbos een veilig thuis voor (tot nu toe – 2023) in totaal 34 bruine beren. Beren kwamen van circussen, privécollecties, theaters, de filmindustrie, erbarmelijke dierentuinen tot beren die naast een restaurant of tankstation werden gehouden. Helaas worden beren in gevangenschap gevonden onder veel gruwelijke en vaak beschamende omstandigheden. Sinds november 2022 leven er 11 beren in Het Berenbos: drie van een voormalig fokstation in Bulgarije, drie uit het door oorlog verscheurde Oekraïne waar ze tot hun redding naast een restaurant en een kleine kinderdierentuin werden gehouden, twee beren komen uit een gesloten dierentuin in Georgië, één uit een theater in Rusland waar de beer zijn trainer doodde voordat hij gered werd, één beer uit particulier bezit in Bosnië Herzegovina en één kwam uit Zweden waar ze werd gehouden als speelkameraadje voor een ijsbeerwelp die op het zee-ijs was gevonden en uiteindelijk kwamen beide beren samen in Ouwehands Dierenpark terecht.
De beren leven samen met een kleine roedel van vier wolven. Deze dieren worden in deze natuurlijke omgeving bij elkaar gehouden als een manier om de wilde situatie na te bootsen. De interactie tussen wolven en beren stimuleert het natuurlijke gedrag van beide soorten, hier hebben beide soorten baat bij. Er zijn nooit ernstige conflicten. De wolven krijgen meestal vlees, terwijl de beren slechts kleine hoeveelheden vlees eten als onderdeel van hun zeer gevarieerde seizoensdieet, gebaseerd op wat ze in het wild zouden vinden. Bears in Mind introduceerde het Natural Feeding Program in 1999 en in het eerste jaar was er al een groot verschil merkbaar in het gedrag van de beren, waarbij velen van hen voor het eerst in winterslaap gingen! Dit was een duidelijk teken dat het natuurlijke gedrag van deze getraumatiseerde dieren kon worden hersteld als de juiste ‘tools’ en zorg werden geboden. Het Berenbos is 20.000m2 groot, heeft een grote vijver waar de beren kunnen drinken/zwemmen/afkoelen en spelen, met een waterval. Het maakt deel uit van het omliggende natuurlijke bos dat grenst aan de dierentuin en heeft 11 kunstmatige holen en twee kleine houten hutjes waar de beren kunnen schuilen voor het weer of waarin ze kunnen overwinteren. Voordat bezoekers Het Berenbos betreden, loopt men door ‘Karpatica‘. Een serie gesimuleerde gevels van huizen in Roemeense stijl met informatief en interactief educatief materiaal voor jong en oud. Over de biologie en ecologie van beren in het algemeen, bedreigingen voor beren en hun leefomgeving en natuurlijk over Bears in Mind en hun projecten over de hele wereld.
Omdat Het Berenbos onderdeel is van de algemene wandelroute door Ouwehands Dierenpark, kunnen jaarlijks bijna een miljoen bezoekers de beren bekijken en leren over beren! Dit biedt Bears in Mind een unieke en enorme kans om bezoekers te bereiken en hen deel te laten uitmaken van de missie: een betere wereld creëren waar beren en mensen vreedzaam naast elkaar kunnen leven.
In veel Oost-Europese landen waar beren in het wild voorkomen, worden jaarlijks talloze weesberen gevonden. De moeder is door stropers of een ongeluk om het leven gekomen en de jonge beren zijn nog te klein om te overleven in het wild. Meestal eindigen ze in een opvangcentrum of dierentuin. Vaak zijn de beren al zo gewend geraakt aan mensen dat het niet meer mogelijk is om ze terug te plaatsen in het wild. Als dergelijke beren wel worden teruggezet, bestaat de kans dat het zogenaamde ‘probleemberen’ worden: beren die niet bang zijn om in de buurt van dorpen en mensen te komen om voedsel te zoeken. Dit leidt tot ongewenste en gevaarlijke situaties waarbij mensen gevaar lopen. Maar uiteindelijk is het meestal de beer die gevangen of gedood wordt.
Dit project wordt uitgevoerd door Leonardo Bereczky, van Bear Again. Sinds 2004 heeft het Orphan Rehabilitation Centre in de Roemeense Karpaten tussen de 150 en 200 weesbeertjes opgevangen om ze te rehabiliteren en weer uit te zetten in hun natuurlijke omgeving. Leonardo heeft o.a. middels radiokragen aangetoond dat de meeste wezen na vrijlating perfect kunnen functioneren in het wild en evenveel natuurlijk gedrag vertonen als hun volledig wilde soortgenoten. Bears in Mind ondersteund het project sinds 2008.
Vanaf 2020 Een van de basisprincipes van de rehabilitatietechniek is het houden van de welpen in verschillende verblijven (waarin de verschillende leeftijdscategorieën gescheiden zitten) die een 100% natuurlijke leefomgeving bieden. Omheind gebied in hun natuurlijke bos. In deze omgeving kunnen de beren hun aangeboren instincten ontwikkelen tijdens een revalidatieperiode van 1 tot 1,5 jaar. De verblijven zijn omgeven door elektrische hekken. Het elektrische hek houdt aan de ene kant de jonge beren in de verblijven en houdt wilde volwassen mannetjesberen (die jonge beren die niet van hen zijn zullen doden) of andere roofdieren buiten. Het belangrijkste doel van de ondersteuning die Bears in Mind aan dit project heeft gegeven, is gericht op de verbetering van het totale elektrische systeem van het revalidatiecentrum om de welpen veilig te houden, de datacommunicatie te verbeteren en het risico op predatie door mannetjes van buitenaf te minimaliseren. Daarnaast is de ontwikkeling van verschillende kabelbaansystemen om voer te transporteren op afstand, de laatste twee jaar gesponsord. Hierdoor kan het team van Bear Again het eten ongemerkt bij de berenwelpen brengen. Op deze manier associëren deze beren voedsel niet met mensen, een belangrijke les voor hun toekomst!
Onderzoek wordt door de lokale NGO ‘Milvus Group’ naar beren en de bescherming daarvan gedaan in het Calimani en Gurghiului gebergte in centraal Roemenië. Bears in Mind financiert dit project al sinds 2006. Er wordt de nadruk gelegd op maatregelingen om problemen met beren te voorkomen. Bovendien inventariseert men de schade die beren veroorzaken aan gewassen en vee. Ook doet men onderzoek naar de verspreiding en het voedselzoekgedrag van de beren. Daarnaast brengt men geschikt leefgebied voor beren in kaart en mitigeert men in de aanleg van een snelweg door berenhabitat.
Onderzoek en preventie Milvus zendert jaarlijks minstens drie volwassen beren om hun gedrag en verspreiding in het landschap te monitoren. Ieder uur wordt de locatie van een gezenderde beer vastgelegd over een periode van twee jaar. Daarnaast test men samen met de lokale boeren elektrische omheiningen die rondom boomgaarden en bijenkasten kunnen worden gezet. Milvus verzorgt educatieve projecten op scholen, heeft regelmatig verzorgt veldexcursies, ontwikkeld en verspreid materiaal zoals beren-informatie brochures. De komende jaren wil men investeren in het verkrijgen van een officiële beschermde status voor een groot deel van het projectgebied. De aanleg van een snelweg dwars door het gebied maakt de noodzaak voor een dergelijke status nog groter. Milvus doet onderzoek naar de effecten van een dergelijke weg op de flora en fauna, en met name op de populatie beren. Ook worden met regelmaat weesbeertjes binnengebracht. Ze worden door een veterinair onderzocht en naar het weesberen rehabilitatie station gebracht, in de hoop ze weer uit te zetten in het wild. Het in kaart brengen van stroperij in Roemenië en een onderzoek naar parasieten bij wilde beren behoort ook tot de werkzaamheden.
In positief daglicht Sinds 2018 financiert Bears in Mind een project van Milvus ter bevordering van het samenleven tussen mens en beer. Helaas is de druk om de jacht op beren te hervatten (er is sinds 2016 een verbod) de laatste jaren sterk toegenomen, resulterende in een opheffing van het verbod in 2023. De media had en heeft hier een groot aandeel in. Met dit project brengen we beren en hun rol in het ecosysteem, waar ook mensen deel van uitmaken, onder de aandacht te brengen met feiten en een positieve benadering. Inmiddels zijn de 10 geplande korte video’s gemaakt en via alle mogelijke (social) media kanalen verspreid:
Met name dierentuinen (in niet westerse landen waar beren vaak nog in betonnen verblijven leven), overheden en NGO’s die opvangcentra voor beren willen opzetten kunnen hun kennis via de site vergroten. www.largebearenclosures.com is een zogenaamd ‘levend’ document en wordt regelmatig geactualiseerd met feedback en ervaringen van experts uit het werkveld.
Opbouw van de website De website is onderverdeeld in drie secties.
Enclosure Design: dit eerste gedeelte geeft informatie over de bouw van een project als Het Berenbos, de materialen die hiervoor gebruikt zijn en de inrichting van het verblijf (de beplanting, watermanagement en winterholen).
Bear Management: dit tweede gedeelte gaat in op het management van een groot seminatuurlijk berenverblijf. Aspecten die aan bod komen zijn onder andere voeding & verzorging, verrijking, educatie en onderzoek.
Veterinary Management: in dit derde gedeelte wordt uitgebreid ingegaan op alle veterinaire zaken omtrent beren in gevangenschap. Van oogoperaties en castraties tot parasitaire aandoeningen en anesthesie. Het is zodanig praktisch, dat met weinig (geavanceerde) middelen beren over de hele wereld met succes geholpen kunnen worden.
Het beer in nood meldpunt Bear Alert is door Bears in Mind in het leven geroepen om de vele gevallen van berenmisbruik over de wereld te registreren en hier efficiënt mee om te gaan, om zoveel mogelijk beren te helpen. Het meldpunt is ook gecreëerd omdat er diverse organisaties werken aan het redden van dieren (en beren) in nood en het verbeteren van het welzijn van dieren in gevangenschap. Als een centrale database waar relevante partijen toegang toe kunnen krijgen.
Het werkt als volgt. Iemand ziet een beer in een kleine kooi in een dierentuin of naast een restaurant, in een circus of als dansbeer op straat. Wat kun je doen aan dit dierenleed? Meldt het op BearAlert.org door een speciaal formulier in te vullen. Vervolgens komt er een melding binnen bij Bears in Mind van een ‘beer in nood’. Hiermee gaan we aan de slag. We kijken of de beer bekend is bij ons, of er eerder meldingen over zijn gemaakt en wat de laatste stand van zaken is. Vervolgens wordt er gekeken op welke wijze de situatie van de beer kan worden verbeterd. Veelal geven we advies om het berenverblijf te verbeteren, door bijvoorbeeld het aanbrengen van een vijver en schuilmogelijkheden of het verbeteren van het dieet. In sommige gevallen wordt een beer in beslag genomen en in een opvangcentrum of dierentuin geplaatst. Helaas zijn er veel meer beren die geholpen moeten worden, dan dat er opvangplekken zijn. Om het gebrek aan opvanglocaties voor beren deels op te kunnen lossen, blijft Bears in Mind zich samen met haar buitenlandse partnerorganisaties inzetten voor de bouw van nieuwe opvanglocaties of verblijven in dierentuinen.
Voorbeeld: Libanon
In Libanon sloot een verwaarloosde dierentuin haar deuren, mede dankzij de druk van NGO Animals Lebanon. De dieren in het park leefden onder zeer slechte omstandigheden. Gelukkig kon Animals Lebanon de meeste dieren herplaatsen. Voor enkele dieren, waaronder de twee bruine beren kon geen opvangplek gevonden worden. Na een intensieve zoekactie is het Bears in Mind, samen met de Turkse overheid en de Universiteit van Bursa, gelukt een geschikte opvang voor de beren in Turkije te vinden. De reddingsactie die volgde was succesvol en de beren konden in korte tijd van hun nieuwe beerwaardige bestaan gaan genieten.
