Himalaya bruine beren (Ursus arctos isabellinus – afgekort: HBB’s) kwamen in redelijke aantallen voor in alle berggebieden van Kirgizië. Door antropogene (menselijke) factoren in hun leefgebieden nam hun aantal echter af en op sommige plaatsen verdween de soort compleet. Plaatselijk aiu genoemd en in veel regio’s gebruikt, zoals Aiu-Bulak (bron van de beer), Aiu-Tör (hooglandweide van de beer) of Aiu-Üngkür (grot van de beer), wat aangeeft dat ze voorheen een veel groter geografisch verspreidingsgebied hadden. Traditioneel worden bruine beren geassocieerd met de boslandschappen, maar in de Centraal-Aziatische regio komen ze ook voor in hooglandsteppen. Er zijn bijvoorbeeld aanwijzingen voor hun aanwezigheid in syrt-zones, in alpenweiden van de Khan-Tengiri-bergen, Ak-Sai en Arpa-hooglandvalleien in Kirgizië.
Het doel van dit onderzoeksproject van het International Mountain Institute, International University of Kyrgyzstan (sinds 2022 ondersteund door Bears in Mind), is om de gegevens over de huidige verspreiding van de populatie, ecologie en seizoensgebonden voedingspatronen van de HBB’s beter te begrijpen. Het belangrijkste onderzoeksgebied zal het Naryn State Nature Reserve zijn, dat een belangrijk onderdeel is van het leefgebied bruine beren, bedreigde sneeuwluipaarden (Panthera uncia), Himalaya wolven en wilde hoefdieren zoals argali, steenbok, maral en ree.
De kennis over de Aziatische zwarte beer (Ursus thibetanus ussuricus – ABB) in Rusland is laag onder het algemene publiek en leidt tot onwetendheid en onbegrip over de soort. Dit heeft weer tot gevolg dat er meer bedreigingen voor de populatie zijn door overheidsinstanties, de media, evenals een negatieve houding ten opzichte van beren door de lokale bewoners, die deze dieren ervaren (samen met andere grote carnivoren als Siberische tijgers) als een probleem en bedreiging.
Dit project, dat sinds 2021 door Bears in Mind wordt ondersteund, heeft tot doel de publieke perceptie & het bewustzijn van lokale bevolking, autoriteiten en media over de ABB en de huidige status van de populatie te vergroten; om het negatieve beeld over deze dieren te ontkrachten; om een informatieagenda te vormen die gericht is op het beschermen van deze soort en zijn leefgebied in Rusland, en het bevorderen van het samenleven van beren en mensen.
Alle foto’s gemaakt door Sergey Kolchin
Dit project richt zich op de zeldzame Himalaya bruine beer (Ursus arctos isabellinus, afgekort HBB), één van de vier beersoorten die India rijk is. Naar schatting leven er nog maar 500-750 van deze beersoorten in India. De HBB is ook de oorzaak van escalerende conflicten met mensen in de regio Ladkah, het Trans-Himalaya deel van hun verspreidingsgebied in India. Ze doden vee, plunderen gewassen en gaan regelmatig dorpen binnen op zoek naar voedsel. Depredatie op vee varieerde van in omvang van 0,6% in Kasjmir tot 10-40% in Ladakh. In de afgelopen jaren (2016-2017) waren HBB’s verantwoordelijk voor >70% van het totale verlies van vee aan roofdieren in Kargil, Ladakh. De redenen voor deze enorme piek van vee dat gedood wordt door beren is onbekend. Maar deze negatieve interacties tussen beren en mensen tasten niet alleen het lokale levensonderhoud en de economie aan, maar leiden ook tot een algemeen negatieve houding ten opzichte van beren. Soms manifesteert dit zich in het doden van beren als vergelding, zoals bijvoorbeeld bij een incident in de Drass-regio van Ladakh, waar een jong-volwassen beer met stenen werd bekogeld en in het nauw gedreven bij een klif, wat eindigde in de val van de rotswand en dood van die beer.
Effectieve maatregelen voor het voorkomen en oplossen van conflicten moeten veelal sociale factoren omvatten, zoals community educatieprogramma’s en beheer. Educatie- en bewustwordingsprogramma’s zijn belangrijke focus activiteiten in gemeenschapsgerichte acties voor conflictbeheersing, zoals voorgesteld door het Human-Bear Conflict Expert Team van de IUCN Bear Specialist Group. Deze activiteiten helpen mensen bewust te worden van de omgeving waarin ze samenleven met beren, inclusief beer-ecologie en biologie, maar ook kritisch denken ontwikkelen door kennis te vergroten wat bijdraagt aan het veranderen van hun houding en gedrag t.a.v. beren en andere wilde dieren. Het is wetenschappelijk aangetoond dat animositeit naar dieren in het wild afneemt wanneer mensen bewust worden gemaakt van mogelijkheden om conflictsituaties met dieren in het wild te vermijden en / of aan te pakken.
Bears in ind ondersteunt het project sinds 2021 en de specifieke doelstellingen, uitgevoerd door de Snow Leopard Conservancy – India Trust, zijn:
Educatie van lokale communities om duurzaam gebruik van alpine graslanden en het verzamelen van geneeskrachtige planten te motiveren door middel van inspirerende activiteiten ontworpen door het gebruik van speltheorie.
Bouwen aan toegewijd beheer door lokale communities voor het vermijden en verminderen van conflicten tussen mens en beer, door vrijwillige burgers uit deze lokale gemeenschappen te inspireren om de ‘Bear Guardians‘ te zijn.
Het belangrijkste doel van het project dat Bears in Mind sinds 2020 ondersteunt is inzicht krijgen in de populatiedynamiek, maar ook het eerder ontwikkelde beheerplan en de implementatie daarvan voor een betere bescherming van Aziatische zwarte beren (ABB) en hun leefgebied in het district Chitral, Noord-Pakistan. In het kader van het project “Population Estimation and Conservation of Asian Black Bear in potential in Hindukush Region Chitral Pakistan” werd onderzoek uitgevoerd naar de populatie en op basis van de enquête werd de populatieverdelingskaart voor Chitral ontwikkeld en gedeeld met diverse belanghebbenden op lokaal en nationaal niveau. De handelsmarkt werd voor het eerst bekeken, om een overzicht te krijgen van de handel in berenonderdelen in de regio. Belanghebbenden werden geraadpleegd voor ABB-bescherming. Mens-Beer Conflicten werden beoordeeld en mogelijke preventieve maatregelen werden gedocumenteerd. Voor een effectieve bescherming van de ABB en zijn leefgebied is samen met de lokale gemeenschappen en andere belanghebbenden een beheerplan ontwikkeld. Activiteiten werden ontworpen om Mens-Beer Conflicten te verminderen.
In het district Chitral blijft de ABB de minst bestudeerde en onderzochte diersoort, genomen over de afgelopen drie decennia. Vanwege de unieke klimatologische omstandigheden & ligging, maar ook de ecologische eigenschappen van het gebied, biedt het zuidelijke deel van Chitral een ideaal habitat voor ABB. Door gebrek aan gedegen onderzoek is de potentie van de regio voor de ABB nog vrij onbekend.
De afgelopen twee jaar heeft de lokale partner NGO ‘Mountain Society for Research & Development Chitral‘ de projectactiviteiten uitgevoerd. De focus lag met name op:
Verbeterd beheer van leefgebied voor ABB’s, waar duurzaam bos- en landbeheer en vergelijkbare natuurbescherming integreren.
Organisatie van bijeenkomsten om Mens-Beer Conflicten te verminderen en het levensonderhoud van lokale gemeenschappen te verbeteren.
Bewustwording en sensibilisatie bevorderen bij de lokale gemeenschappen en andere belanghebbenden voor de bescherming van ABB (en de bescherming van leefgebied en biodiversiteit in het algemeen).
Bears in Mind zal de financiële steun in 2024 voortzetten met de nadruk op het versterken van de beschermde gebieden van de inheemse gemeenschap (ICCA’s) als instrumenten voor ABB-bescherming in Chitral, Pakistan.
De verspreiding van Bruine beren in de Oostelijke Balkan bestaat uit twee, momenteel met elkaar verbonden, populaties; de centrale Balkan- en de Rilo-Rhodope berenpopulatie. Gedeeld door Bulgarije en Griekenland. Met meer dan acht bekende ongevallen tussen menseen beren, waaronder één dodelijk tussen 2010-2017 en een toename van het aantal schade meldingen gerelateerd aan beren, is de regio Smolyan in Bulgarije een ‘hotspot’ geworden voor anti-beer mentaliteit. Als gevolg hiervan is er een groot risico op toename van berenstroperij.
Lokaal onderzoek heeft een ruwe schatting van de populatiegrootte opgeleverd, maar tot op heden is er geen gezamenlijke rigoureuze methode uitgevoerd om de populatie in kaart te brengen. Om de juiste beschermingsmaatregelen te nemen, is het van groot belang dat men weet hoeveel beren er zich waar bevinden.
Dit project, geleid door de Balkani Wildlife Society en ondersteund door Bears in Mind, heeft tot doel de populatiegrootte en verspreiding van Bruine beren in de Oost-Balkan te schatten met behulp van genetische analyses van meerdere bronnen zoals uit haar en poep. Het belangrijkste doel is om nauwkeurige schattingen te maken van de totale (N) en effectieve populatiegrootte (Ne) voor een van de grootste verspreidingsclusters van de Bruine beer binnen Europa.
Na de succesvolle registratie van legaal en illegaal gehouden beren in gevangenschap in Bosnië en Herzegovina (Pašić and Trbojević, 2018), werken we aan de tweede fase; de ontwikkeling van een opvangcentrum met educatieve functie, het ‘Bear Sanctuary and Educational Center in Bosnia and Herzegovina’ (BSEC B&H). Een uitgebreid plan van aanpak is hiervoor nodig.
Dit plan omvat diverse belangrijke stappen:
Steun van de verantwoordelijke ministeries;
Toestemming om beren te transporteren van de ene naar de andere entiteit (Servische Republiek en de Bosnische Federatie);
Steun van alle jagersverenigingen die met beren te doen hebben;
Financiële middelen voor de bouw van het centrum.
Op dit moment is dit plan in ontwikkeling. Zodra er nieuws is, berichten we erover via onze kanalen.
Sinds 2002 heeft het Balikpapan-district in het Zuidoosten van Kalimantan op Borneo de Maleise beer uitgeroepen tot mascotte. Doel was om deze soort beter te kunnen beschermen. Dit heeft er o.a. toe geleid dat er betere bescherming kwam van het laatste stuk primair bosgebied in het district waar nog een populatie Maleise beren leeft (het Sungai Wain bos). Daarnaast heeft het tot meer en positieve bewustwording bij de lokale bevolking geleid, omdat er een speciaal educatiecentrum werd opgericht. Het educatiecentrum heeft o.a. ook een berenverblijf wat voor een groot deel omringd is door een verhoogde brug. Vanaf hier kunnen bezoekers de zes beren zien spelen, klimmen en graven. Lokale gidsen zijn speciaal opgeleid om de bezoekers van informatie te voorzien. Er komen gemiddeld zo’n 70.000 bezoekers per jaar om te leren over beren!
Bezoekers leren van alles over beren via beschilderde panelen, schilderijen, beelden van beren en interactieve informatiedisplays. Al het educatiemateriaal is handgemaakt door lokale kunstenaars. Bears in Mind heeft in de beginjaren (vanaf 2004) regelmatig geïnvesteerd in de bouw van het centrum en haar educatieve middelen.
De Maleise beer (of Honingbeer) is een beschermde diersoort in Indonesië, maar de wetshandhavers nemen het vaak niet zo nauw. Doordat nog steeds enorme stukken natuurlijk bos worden omgezet in bijvoorbeeld palmolie plantages of op onverantwoorde wijze worden omgehakt, raken beren (en heel veel andere wilde dieren) hun leefgebied kwijt. In hun zoektocht naar eten komen ze soms in bewoonde gebieden aan de rand van bossen of ze worden gedood omwille van hun gal wat gebruikt wordt in Traditionele (Chinese) Medicijnen. De jongen worden gevangen genomen om als huisdier te dienen tot ze te groot (en te gevaarlijk) zijn geworden en de eigenaar het dier verwaarloosd of erger…
Een greep uit de meest recente financiële steun van Bears in Mind:
1) Diverse educatie materialen ontwikkeld en geprint;
‐ Ontwerp en productie van het nieuwe honingberen activiteiten boekje; ‐ Herdrukken van het honingberen boekje welke wordt uitgedeeld aan bezoekers van het centrum; ‐ Productie van diverse honingbeer promotie materialen;
2) Onderhoud en reparatie aan de bezoekersbrug van het educatiecentrum en de verblijven van de honingberen;
3) Het trainen van gidsen die bezoekers op een educatieve toer door het centrum nemen.
4) Het vernieuwen van de koelcel voor het voedsel van de beren.
In 2024 zullen we onze financiële steun verder opvoeren om de hoognodige renovatie van het gehele centrum en het berenverblijf te helpen realiseren.
Hoe het allemaal begon… Het plan en de behoefte om iets fundamenteels te betekenen voor de vele in gevangenschap levende beren in Europa, is meer dan 30 jaar geleden ontstaan. In 1990 kreeg Ouwehands Dierenpark van de Europese Commissie de opdracht een plan op te stellen voor de huisvesting van een aantal in gevangenschap levende (ex-dans)beren uit Griekenland en Turkije. Die zouden in beslag worden genomen na een wetswijziging. Het gebruik van dansberen als straatvermaak werd destijds niet alleen in Griekenland verboden, maar kort daarop ook in Turkije. In de jaren die volgden (meer dan 200 beren moesten worden herplaatst), werden in bovengenoemde landen twee grote berenopvangcentra gebouwd en werden vele tientallen beren gered.
Mackenzie in zijn oude verblijfMackenzie wordt gevoerd door een NL VN soldaat
Maar er waren nog meer beren die een nieuw thuis nodig hadden, waaronder drie blinde dansende beren uit Turkije. Volgend op het eerste verzoek van de Europese Commissie, kon Ouwehands Dierenpark eindelijk aan dit verzoek voldoen met de start van de ontwikkeling van Het Berenbos. Een toevluchtsoord voor mishandelde bruine beren, opdat deze getraumatiseerde dieren een waardig bestaan konden krijgen. Er moest een aparte stichting worden opgericht om dit berenopvangcentrum te beheren, en de International Bear Foundation werd gesticht toen de eerste fase van dit speciale project in april 1993 voltooid was. Inmiddels kregen de eerste twee beren, Geert & Trudy die al in de dierentuin woonden, toegang tot het nieuwe bosrijke verblijf. Spoedig gevolgd door Mackenzie & Nelly, maar ook eenzame Jo uit de berenkuil van Maastricht vond in Het berenbos een veilig thuis. Inmiddels werden er nog drie beren ‘aangemeld’: Russische circusberen Battir & Mascha en verwaarloosde Duitse berin Niki. Daarna konden ook eindelijk de drie blinde Turkse beren Bora, Koröglû en Fiona gered en geïntroduceerd worden in hun nieuwe definitieve thuis.
Koröglû BoraFiona
In de vele jaren daarna heeft de stichting meerdere namen gehad, maar sinds 2016 opereren ze onder de naam ‘Bears in Mind’. Bears in Mind is een gerenommeerde organisatie binnen de ‘berenwereld’ en is lid van verschillende netwerkorganisaties zoals de IUCN (World Conservation Union), EAZA (European Association of Zoos & Aquaria), EARS (European Alliance of Rescue Centers & Sanctuaries) en de IBA (International Association for Bear Research & Management).
Het Berenbos – een begrip! Al 30 jaar biedt Het Berenbos een veilig thuis voor (tot nu toe – 2023) in totaal 34 bruine beren. Beren kwamen van circussen, privécollecties, theaters, de filmindustrie, erbarmelijke dierentuinen tot beren die naast een restaurant of tankstation werden gehouden. Helaas worden beren in gevangenschap gevonden onder veel gruwelijke en vaak beschamende omstandigheden. Sinds november 2022 leven er 11 beren in Het Berenbos: drie van een voormalig fokstation in Bulgarije, drie uit het door oorlog verscheurde Oekraïne waar ze tot hun redding naast een restaurant en een kleine kinderdierentuin werden gehouden, twee beren komen uit een gesloten dierentuin in Georgië, één uit een theater in Rusland waar de beer zijn trainer doodde voordat hij gered werd, één beer uit particulier bezit in Bosnië Herzegovina en één kwam uit Zweden waar ze werd gehouden als speelkameraadje voor een ijsbeerwelp die op het zee-ijs was gevonden en uiteindelijk kwamen beide beren samen in Ouwehands Dierenpark terecht.
De beren leven samen met een kleine roedel van vier wolven. Deze dieren worden in deze natuurlijke omgeving bij elkaar gehouden als een manier om de wilde situatie na te bootsen. De interactie tussen wolven en beren stimuleert het natuurlijke gedrag van beide soorten, hier hebben beide soorten baat bij. Er zijn nooit ernstige conflicten. De wolven krijgen meestal vlees, terwijl de beren slechts kleine hoeveelheden vlees eten als onderdeel van hun zeer gevarieerde seizoensdieet, gebaseerd op wat ze in het wild zouden vinden. Bears in Mind introduceerde het Natural Feeding Program in 1999 en in het eerste jaar was er al een groot verschil merkbaar in het gedrag van de beren, waarbij velen van hen voor het eerst in winterslaap gingen! Dit was een duidelijk teken dat het natuurlijke gedrag van deze getraumatiseerde dieren kon worden hersteld als de juiste ‘tools’ en zorg werden geboden. Het Berenbos is 20.000m2 groot, heeft een grote vijver waar de beren kunnen drinken/zwemmen/afkoelen en spelen, met een waterval. Het maakt deel uit van het omliggende natuurlijke bos dat grenst aan de dierentuin en heeft 11 kunstmatige holen en twee kleine houten hutjes waar de beren kunnen schuilen voor het weer of waarin ze kunnen overwinteren. Voordat bezoekers Het Berenbos betreden, loopt men door ‘Karpatica‘. Een serie gesimuleerde gevels van huizen in Roemeense stijl met informatief en interactief educatief materiaal voor jong en oud. Over de biologie en ecologie van beren in het algemeen, bedreigingen voor beren en hun leefomgeving en natuurlijk over Bears in Mind en hun projecten over de hele wereld.
Omdat Het Berenbos onderdeel is van de algemene wandelroute door Ouwehands Dierenpark, kunnen jaarlijks bijna een miljoen bezoekers de beren bekijken en leren over beren! Dit biedt Bears in Mind een unieke en enorme kans om bezoekers te bereiken en hen deel te laten uitmaken van de missie: een betere wereld creëren waar beren en mensen vreedzaam naast elkaar kunnen leven.
In veel Oost-Europese landen waar beren in het wild voorkomen, worden jaarlijks talloze weesberen gevonden. De moeder is door stropers of een ongeluk om het leven gekomen en de jonge beren zijn nog te klein om te overleven in het wild. Meestal eindigen ze in een opvangcentrum of dierentuin. Vaak zijn de beren al zo gewend geraakt aan mensen dat het niet meer mogelijk is om ze terug te plaatsen in het wild. Als dergelijke beren wel worden teruggezet, bestaat de kans dat het zogenaamde ‘probleemberen’ worden: beren die niet bang zijn om in de buurt van dorpen en mensen te komen om voedsel te zoeken. Dit leidt tot ongewenste en gevaarlijke situaties waarbij mensen gevaar lopen. Maar uiteindelijk is het meestal de beer die gevangen of gedood wordt.
Dit project wordt uitgevoerd door Leonardo Bereczky, van Bear Again. Sinds 2004 heeft het Orphan Rehabilitation Centre in de Roemeense Karpaten tussen de 150 en 200 weesbeertjes opgevangen om ze te rehabiliteren en weer uit te zetten in hun natuurlijke omgeving. Leonardo heeft o.a. middels radiokragen aangetoond dat de meeste wezen na vrijlating perfect kunnen functioneren in het wild en evenveel natuurlijk gedrag vertonen als hun volledig wilde soortgenoten. Bears in Mind ondersteund het project sinds 2008.
Vanaf 2020 Een van de basisprincipes van de rehabilitatietechniek is het houden van de welpen in verschillende verblijven (waarin de verschillende leeftijdscategorieën gescheiden zitten) die een 100% natuurlijke leefomgeving bieden. Omheind gebied in hun natuurlijke bos. In deze omgeving kunnen de beren hun aangeboren instincten ontwikkelen tijdens een revalidatieperiode van 1 tot 1,5 jaar. De verblijven zijn omgeven door elektrische hekken. Het elektrische hek houdt aan de ene kant de jonge beren in de verblijven en houdt wilde volwassen mannetjesberen (die jonge beren die niet van hen zijn zullen doden) of andere roofdieren buiten. Het belangrijkste doel van de ondersteuning die Bears in Mind aan dit project heeft gegeven, is gericht op de verbetering van het totale elektrische systeem van het revalidatiecentrum om de welpen veilig te houden, de datacommunicatie te verbeteren en het risico op predatie door mannetjes van buitenaf te minimaliseren. Daarnaast is de ontwikkeling van verschillende kabelbaansystemen om voer te transporteren op afstand, de laatste twee jaar gesponsord. Hierdoor kan het team van Bear Again het eten ongemerkt bij de berenwelpen brengen. Op deze manier associëren deze beren voedsel niet met mensen, een belangrijke les voor hun toekomst!
Onderzoek wordt door de lokale NGO ‘Milvus Group’ naar beren en de bescherming daarvan gedaan in het Calimani en Gurghiului gebergte in centraal Roemenië. Bears in Mind financiert dit project al sinds 2006. Er wordt de nadruk gelegd op maatregelingen om problemen met beren te voorkomen. Bovendien inventariseert men de schade die beren veroorzaken aan gewassen en vee. Ook doet men onderzoek naar de verspreiding en het voedselzoekgedrag van de beren. Daarnaast brengt men geschikt leefgebied voor beren in kaart en mitigeert men in de aanleg van een snelweg door berenhabitat.
Onderzoek en preventie Milvus zendert jaarlijks minstens drie volwassen beren om hun gedrag en verspreiding in het landschap te monitoren. Ieder uur wordt de locatie van een gezenderde beer vastgelegd over een periode van twee jaar. Daarnaast test men samen met de lokale boeren elektrische omheiningen die rondom boomgaarden en bijenkasten kunnen worden gezet. Milvus verzorgt educatieve projecten op scholen, heeft regelmatig verzorgt veldexcursies, ontwikkeld en verspreid materiaal zoals beren-informatie brochures. De komende jaren wil men investeren in het verkrijgen van een officiële beschermde status voor een groot deel van het projectgebied. De aanleg van een snelweg dwars door het gebied maakt de noodzaak voor een dergelijke status nog groter. Milvus doet onderzoek naar de effecten van een dergelijke weg op de flora en fauna, en met name op de populatie beren. Ook worden met regelmaat weesbeertjes binnengebracht. Ze worden door een veterinair onderzocht en naar het weesberen rehabilitatie station gebracht, in de hoop ze weer uit te zetten in het wild. Het in kaart brengen van stroperij in Roemenië en een onderzoek naar parasieten bij wilde beren behoort ook tot de werkzaamheden.
In positief daglicht Sinds 2018 financiert Bears in Mind een project van Milvus ter bevordering van het samenleven tussen mens en beer. Helaas is de druk om de jacht op beren te hervatten (er is sinds 2016 een verbod) de laatste jaren sterk toegenomen, resulterende in een opheffing van het verbod in 2023. De media had en heeft hier een groot aandeel in. Met dit project brengen we beren en hun rol in het ecosysteem, waar ook mensen deel van uitmaken, onder de aandacht te brengen met feiten en een positieve benadering. Inmiddels zijn de 10 geplande korte video’s gemaakt en via alle mogelijke (social) media kanalen verspreid:
