Criminelen gebruiken ons land om op grote schaal streng verboden handel te drijven in traditionele Chinese medicijnen (TCM) waar bedreigde dieren en planten in worden verwerkt. Dat toont een onderzoek aan van vier organisaties. De Nederlandse stichtingen SPOTS, IUCN NL, Bears in Mind en ELI (een internationale autoriteit die onderzoek doet naar criminele netwerken achter illegale handel in wildlife) begonnen in 2021 met hun geheime onderzoek, dat leidde tot schokkende bevindingen. Deze werden in 2023 overgedragen aan de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA). Zij startten een vervolgonderzoek en recent vonden er huiszoekingen, inbeslagnames en een arrestatie plaats. Het onderzoek loopt nog.

Onderzoek SPOTS, IUCN NL, ELI en Bears in Mind

Illegale handel in wilde dieren is een zeer lucratieve en groeiende vorm van georganiseerde misdaad. Toch blijft deze vorm van criminaliteit veelal onderbelicht. Het was de reden voor SPOTS, IUCN NL, Earth League International (ELI) en Bears in Mind om een onderzoek te starten naar deze illegale handel in Nederland en de EU. De focus van het onderzoek lag op de handel in bedreigde diersoorten die gebruikt worden als ingrediënt voor traditionele Chinese medicijnen (TCM). Een specifiek gedeelte van TCM gebruikt bedreigde planten en lichaamsdelen van wilde dieren als ingrediënt. Door die vraag komen verschillende bedreigde diersoorten onder nog meer onder druk te staan. De bekendste voorbeelden daarvan zijn de neushoorn, het schubdier (pangolin) en de tijger.

Meer en meer wordt in TCM producten gewerkt met zogenaamde vervangende dieren. Zo worden luipaarden, leeuwen, sneeuwluipaarden en jaguars gebruikt als vervanger van de tijger en de Afrikaanse pangolin als vervanger van de (uitstervende) pangolin in Azië. Het zorgt voor een toenemende druk op vele al met uitsterven bedreigde dieren en planten.

In 2021 werd gestart met het onderzoek welke zich richtte op Nederland en de EU. Zoals gezegd; de bevindingen waren schokkend.

Nederland spil in illegale handel voor TCM

Uit het door ELI verrichte onderzoek, komt naar voren dat Nederland een belangrijke doorvoer, – alsook bestemmingsmarkt is voor TCM-producten die ingrediënten bevatten van bedreigde planten- en diersoorten waarin niet gehandeld mag worden en dus illegaal zijn. Het Nederlandse criminele netwerk dat uit het onderzoek naar voren kwam, wordt ervan verdacht deze uit China te hebben geïmporteerd, de materialen te hebben gebruikt om illegale TCM-producten te maken en deze vervolgens binnen Nederland en andere EU-landen te hebben gedistribueerd. Deze illegale TCM-producten bevatten verboden ingrediënten zoals schubben van het schubdier, hoorn van neushoorn en tijgerbotten.

De illegale TCM-producten worden hierbij vaak samen met legale producten vervoerd, zodat het voor opsporingsdiensten moeilijker is om ze te identificeren. Uit het onderzoek blijkt verder dat dit criminele netwerk eveneens betrokken is bij andere vormen van zware criminaliteit zoals het witwassen van geld en drugshandel en in het verleden mensensmokkel.

Belt and Road Initiative

Uit ELI’s onderzoek kwam verder naar voren dat de illegale producten veelal per trein worden geëxporteerd naar de EU vanuit China. Deze treinroute is onderdeel van de zogenaamde Belt and Road Initiative van China; een ontwikkelingsstrategie van China waarbij het land handelsnetwerken aanlegt over de hele wereld. Door de aanleg van infrastructuren in landen met grote biodiversiteit, wordt ook de illegale handel in bedreigde planten en dieren gemakkelijker. Dit is bijvoorbeeld te zien in de illegale handel van jaguars. Met een toenemende invloed van China in Zuid-Amerika, is de illegale handel in dit dier explosief gegroeid. Jaguar lichaamsdelen worden in TCM gebruikt ter vervanging van de tijger.

Deze illegale handel leidt niet alleen tot een afname van de biodiversiteit en het nog verder onder druk zetten van al bedreigde planten en diersoorten. Het leidt ook tot enorme zoönotische risico’s. De COVID-19 pandemie met wereldwijd meer dan drie miljoen doden en een miljardenschade aan economieën, is zeer waarschijnlijk begonnen op een wildlife markt in China. Deze markt stond bekend om de verkoop van wilde dieren waaronder veel dieren die gewild zijn in een gedeelte van TCM zoals vleermuizen en pangolins (schubdieren).

Oproep aan de politiek – neem wildlife crime serieus!

Uit het onderzoek komt naar voren dat er achter de illegale handel in dieren en planten grootschalige, internationale criminele netwerken schuilgaan die zich ook bezighouden met andere vormen van zware criminaliteit zoals het witwassen van geld en drugshandel. Nederland kan een belangrijke rol spelen bij het bestrijden van wildlife crime en het oprollen van deze criminele netwerken. Nederland is een belangrijke schakel in de illegale handel, zo bleek ook uit het onderzoek.

Volgens de vier organisaties is het van het grootste belang dat de politiek meer gaat inzetten op structurele aandacht voor wildlife criminaliteit. Daarbij is ook specifieke aandacht nodig voor de rol die TCM speelt binnen deze vorm van misdaad. Zij doen een dringende oproep aan de politiek om meer middelen beschikbaar te stellen, zowel mankracht als financiële middelen. Ze roepen de NL regering ook op om dit onderwerp te agenderen bij internationale overleggen die gaan over Biodiversiteit en bij instanties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Ook de oprichting van een wildlife unit die geheel gespecialiseerd is in de aanpak van illegale handel in bedreigde soorten, behoort tot de aanbevelingen die gedaan worden in het onderzoeksrapport van de organisaties. Meer aandacht is nodig, aldus de betrokkenen, omdat het de verwachting is dat wildlife crime de komende jaren flink zal blijven groeien.

Verwachte groei van traditionele medicijnen

Volgens de WHO worden traditionele medicijnen door zo’n 60% van de wereldbevolking gebruikt en zijn ze, aldus de WHO, voor veel mensen de enige toegang tot medische zorg. De WHO ziet een enorme potentie in traditionele medicijnen. De vier organisaties zijn daarom van mening dat het essentieel is dat de WHO zich uitspreekt tegen het gebruik van bedreigde dieren en planten in traditionele medicijnen.

Ook de Chinese overheid zet sterk in op de uitbreiding van het gebruik van TCM en heeft dit opgenomen in hun vijfjarenplannen. Hierdoor is het de verwachting dat de (illegale) handel in bedreigde dieren en planten alleen maar zal toenemen. Naar verwachting zal de geschatte waarde van TCM zal in 2030 ongeveer 1 biljoen dollar zijn.

Het hele (Engelstalige) onderzoeksrapport met daarin de aanbevelingen is via deze link te lezen.

Photo header: Britta Jaschinski/ IUCN NL