Aan het einde van de 20e eeuw waren de belangrijkste inkomstenbronnen van lokale gemeenschappen op het platteland van Roemenië de mijnbouw, maar ook de landbouw en de bosbouw. Na de herstructurering van de Roemeense economie werden de meeste mijnen gesloten. Tegenwoordig kijken voormalige mijnbouwgemeenschappen naar mogelijkheden om alternatieve inkomsten te genereren en komt er meer druk te staan op de waardevolle bosrijkdommen. Een van deze gemeenschappen is Grosii Tiblesului.
Grosii Tiblesului is een Roemeense gemeenschap met >2.200 inwoners met een adembenemend landschap: heuvels met hooilanden, rivieren die door het landschap kronkelen en bergen bedekt met natuurlijke bossen. Het is de gemeenschap die het dichtst bij het Tibles-gebergte ligt (de hoogste top is 1.848m). Bossen zijn eigendom van de staat en deels van de lokale gemeenschap (Grosii Tiblesului Composesorat Association). Ze worden beheerd door het Grosii Tiblesului Forest District. Er is nog steeds een aanzienlijk gebied met oerbos (ongeveer 4.000ha) en natuurlijke bossen, die een waardevol leefgebied zijn voor de bruine beer, wolf, edelhert, wild zwijn, lynx, marter, zeldzame vogel- en plantensoorten. Het oerbosgebied is het laatste in de provincie Maramures.
In 2008 startte WWF-Roemenië een bewustwordingsproject voor natuurbehoud in deze gemeenschap. Dit proces is gericht op het behoud van het leefgebied van de beer. De lokale rijkdom aan culturele tradities en buitengewone natuurlijke hulpbronnen en biodiversiteit zouden Grosii Tiblesului heel goed kunnen transformeren in een bestemming voor ecotoerisme. Behoud van het leefgebied van de beren en, parallel aan het ontwikkelen van inkomstengenererende activiteiten door middel van ecotoerisme, zullen helpen de lokale economie te concentreren op natuurbehoud.
De activiteiten in dit project waren gericht op de bijdrage aan onderzoeksactiviteiten over grote carnivoren en hun leefgebied, om bewustzijn en kennis over beren in de gemeenschap te vergroten en om de eerste stappen te zetten naar een aantrekkelijk ecotoerisme programma gekoppeld aan de beer, andere dieren in het wild en aan het traditionele samenleven van beren en lokale gemeenschappen.
Bears in Mind financierde het project tussen 2008-2009 en een van de belangrijkste aspecten was de bouw van een uitkijktoren voor beren.
In 2008 startte de Indiase natuurbeschermingsorganisatie ‘WildlifeSOS’ (WSOS) met het opleiden van rangers in het kader van het project: ‘Asiatic black bear Conservation Education and Training Program in Kashmir’ in India. De rangers werden getraind om te gaan met het vangen van ‘probleemberen’ en andere wilde dieren zoals luipaarden. Oefenen met een verdovingsgeweer was erg belangrijk. Daarnaast werden ze ook getraind in het omgaan met woedende menigten die beren of luipaarden die te dichtbij kwamen wilden doden, ook als vergelding met conflicten als gevolg. Wilde dieren die in een hoek gedreven zijn door een menigte staan bloot aan een enorme hoeveelheid stress, en moeten altijd rustig worden benaderd en behandeld. Dit minimaliseert stressniveaus en is veiliger voor de mensen van het interventie team.
Er zijn nu een aantal permanent getrainde mensen in bijna elke regio van het project. Ze reageren direct, zodra er een beer-incident wordt gemeld. Lokale mensen leren over het gedrag van wilde dieren en hoe ze conflicten kunnen vermijden. Als er ergens een incident is geweest met een beer of ander wild dier, worden er dorpsbijeenkomsten gehouden. De mensen van WSOS leggen uit hoe de beren zo ver mogelijk van de dorpen kunnen worden gehouden. Ze leren de gemeenschappen ook hoe ze in de toekomst beren kunnen vermijden en dringen er bij hen op aan om elk beer-incident zo snel mogelijk te melden. Zelfs scholieren worden betrokken bij het educatieprogramma. Ze leren over beren, hoe mooi ze zijn, maar vooral ook hoe belangrijk ze zijn voor het ecosysteem.
Door middel van workshops en trainingen zal de lokale bevolking een meer positieve houding aannemen ten aanzien van beren en bv ook andere wilde dieren als luipaarden. Bovendien zal hun angst voor beren afnemen. Bijna elk beer-incident wordt gemeld, in tegenstelling tot voorheen. In het verleden was het enige bericht dat uit het dorp kwam met een beer-incident dat de beer levend verbrand of gestenigd was. Niet alleen beren profiteren van dit project; vrijwel geen ander wild dier in dit gebied is sinds het begin door de lokale bevolking gedood!
Het door Free the Bears (FTB) gebouwde opvangcentrum ‘Tat Kuang Si’ in Laos biedt opvang voor vele Aziatische zwarte- en Maleise beren. De beren zijn vaak op jonge leeftijd door de overheid van Laos uit de handen van stropers gered. Jaarlijks komen meer dan 200.000 lokale en internationale bezoekers naar het opvangcentrum om de beren te zien. Met een educatieprogramma wil men de bezoekers bewust maken over beren in het algemeen, maar bijvoorbeeld ook de illegale handel van wilde dieren in Laos. Daarnaast versterkt FTB wet- en regelgeving en bieden ze jagers een alternatieve bron van inkomsten.
Naast het educatieprogramma wordt in het veld onderzoek gedaan naar mens-beer conflicten. Deze conflicten dragen bij aan de negatieve houding die mensen hebben ten aanzien van beren. Beren zoeken regelmatig voedsel in de maïsvelden die de nationale parken omringen, en vernietigen zo hele oogsten. Uit eerder onderzoek gesteund door Bear in Mind is gebleken dat het merendeel van de bezochte dorpen last heeft van beren die het voorzien hebben op hun maïs. De park rangers worden getraind direct te reageren op mens-beer conflicten. Deze meldingen komen binnen op een ‘hotline’. Bears in Mind heeft het project tussen 2011 en 2013 gefinancierd.
FTB is al jaren actief in Zuidoost-Azië en pakt in Lao PDR de problemen met succes bij de bron aan. In 2011 startte FTB een campagne in hun hun berenopvang ‘Tat Kuang Si’ om de lokale bevolking en de overheid bewust te maken van de problemen waarmee wilde beren worden geconfronteerd. FTB versterkt ook de wetgeving en biedt jagers een alternatieve bron van inkomsten.
Met financiële steun van Bears in Mind is een mobiel educatie- en berenreddingsvoertuig aangeschaft. De auto wordt ook gebruikt voor het vervoer van kleine groepen van Luang Prabang naar ‘Tat Kuang Si’ om deel te nemen aan educatieactiviteiten ter plaatse, wordt gebruikt voor het vervoer van educatiepersoneel en benodigde materialen naar afgelegen gebieden of andere provinciale hoofdsteden, en natuurlijk voor interventies bij het redden van beren in nood.
Het onderzoek wat tussen 2010 en 2013 werd uitgevoerd door de Iranian Cheetah Society (ICS) heeft zich met name op zogenaamde Female Core Areas gericht. Dat zijn gebieden waar vrouwtjesberen leven, vaak met hun jongen. Het is van belang in ieder geval deze gebieden goed te beschermen. Meer kennis helpt de overheid om gerichter en strikte beschermingsmaatregelen te kunnen nemen. Deze hebben (hopelijk) bijgedragen aan het op de lange termijn overleven van beren in Iran. De onderzoeksresultaten hebben bijgedragen aan het opstellen van een nationaal Brown Bear Management Plan.
Dit onderzoek heeft een actuele database opgeleverd met hierin aantallen, verspreiding en informatie over genetische verwantschap van Bruine beren in Iran. Deze gegevens worden gebruikt bij trainingssessies en workshops voor de Iraanse autoriteiten, die verantwoordelijk zijn voor de bescherming van de beren en hun leefgebied. Met deze kennis zullen zij beter in staat zijn de stroperij onder controle te krijgen.
Meer kennis en bewustzijn bij de lokale bevolking over beren is van groot belang als we wilde dieren zoals beren adequaat willen beschermen.Helaas ontbreekt het in Nepal vaak aan kennis en bewustwording over deze onderwerpen.Daarom zijn er in het kader van dit project tussen 2011-2014 onderwijsprogramma’s voor scholen, trainingen voor de lokale bevolking en is o.a. een eco-club opgezet.
Het gewenste resultaat van deze trainingen was dat lokale mensen leerden omgaan met beren in hun directe omgeving en informatie kregen over de bescherming van beren en de natuur in het algemeen.In het kader van dit programma werden ook meerdere workshops speciaal voor herders en ambtenaren die schadezaken behandelen, georganiseerd.
Gegevens met betrekking tot de berenpopulatie werden verzameld via verschillende methoden.Onderzoekers interviewden mensen uit de dorpen in de gebieden waar conflicten tussen mensen en beren plaatsvonden, DNA-materiaal werd verzameld uit haarmonsters en uitwerpselen en sporen (zoals klauwafdrukken op bomen, pootafdrukken op de grond en graafsporen) werden onderzocht.Ook werd informatie verzameld over leefgebied zoals het type bos, hellingsgraad, de bodemsoorten en sporen van andere dieren.Alle verzamelde informatie werd verwerkt en geanalyseerd via een speciaal ontwikkeld computerprogramma.Het uiteindelijke doel van dit project was om bij te dragen aan het National Brown Bear Conservation Action Plan, dat als primair doel heeft bescherming te bieden aan de Bruine beer in Nepal.
Resultaten Tijdens de twee projecten in Nepal is het volgende bereikt: 1) Aanwezigheid/afwezigheid van de Bruine beer in alle mogelijke gebieden van de corridor tussen Annapurna Conservation Area (ACA) en Shey Phoksundo NP (SPNP) en binnen de beschermde gebieden. 2) Onderzoek & verspreiding en habitatgebruik van Bruine beren in de studiegebieden. 3) Onderzoek mbt het conflict tussen mens en dier in de regio en kwantificeer de schade en het conflict veroorzaakt door Bruine beren. 4) Onderzoek het dieet van Bruine beren en bekijk het percentage veedieren en wilde prooien in het dieet van de beer. 5) Stel het actieplan voor het behoud van de Bruine beer voor Nepal op.
In 2009 werden drie Aziatische zwarte weesbeertjes zeven maanden door twee onderzoekers ‘begeleid’ in het bos. Tijdens deze sessies werd er door de begeleiders niet gesproken en droegen ze camouflage kleding. De onderzoekers volgden de ontwikkeling van de beertjes nauwkeurig met behulp van foto’s, geluid- en beeldopnames. Vanaf eind oktober gingen de beertjes een speciaal voor hun gemaakt hol in voor de winterrust. Vijf en een halve maand later waren ze weer wakker. Ze hadden 30% van hun gewicht verloren. Al snel kregen ze honger. Hun dieet veranderde echter van melk naar plantaardig voedsel dat ze tegenkwamen tijdens de lange wandelingen in het bos.
In 2010 werden de beren vrijgelaten in het wild.Vlak voor hun vrijlating wogen de twee mannetjes tussen de 20 en 23 kilo, terwijl het vrouwtje rond de 8 kilo woog.Alle drie de beren droegen radiohalsbanden met een zendertje, zodat de onderzoekers de beren konden volgen.In het bos is een toevallige ontmoeting met een Siberische tijger of een volwassen beer zeer waarschijnlijk. In de tijd sinds hun vrijlating werd de beer op de voet gevolgd en deed het goed.Na twee jaar vielen de halsbanden er automatisch af.
De komende jaren worden ook andere weesbeertjes getraind om uiteindelijk weer in het wild te worden uitgezet. Tot nu toe is het project een groot succes en heeft het al veel belangrijke gegevens over opgroeiende beren opgeleverd.
In veel Oost-Europese landen waar beren in het wild voorkomen, worden jaarlijks talloze weesberen gevonden. De moeder is door stropers of een ongeluk om het leven gekomen en de jonge beren zijn nog te klein om te overleven in het wild. Meestal eindigen ze in een opvangcentrum of dierentuin. Vaak zijn de beren al zo gewend geraakt aan mensen dat het niet meer mogelijk is om ze terug te plaatsen in het wild. Als dergelijke beren wel worden teruggezet, bestaat de kans dat het zogenaamde ‘probleemberen’ worden: beren die niet bang zijn om in de buurt van dorpen en mensen te komen om voedsel te zoeken. Dit leidt tot ongewenste en gevaarlijke situaties waarbij mensen gevaar lopen. Maar uiteindelijk is het meestal de beer die gevangen of gedood wordt.
Dit project wordt uitgevoerd door Leonardo Bereczky, van Bear Again. Sinds 2004 heeft het Orphan Rehabilitation Centre in de Roemeense Karpaten tussen de 150 en 200 weesbeertjes opgevangen om ze te rehabiliteren en weer uit te zetten in hun natuurlijke omgeving. Leonardo heeft o.a. middels radiokragen aangetoond dat de meeste wezen na vrijlating perfect kunnen functioneren in het wild en evenveel natuurlijk gedrag vertonen als hun volledig wilde soortgenoten. Bears in Mind ondersteund het project sinds 2008.
Vanaf 2020 Een van de basisprincipes van de rehabilitatietechniek is het houden van de welpen in verschillende verblijven (waarin de verschillende leeftijdscategorieën gescheiden zitten) die een 100% natuurlijke leefomgeving bieden. Omheind gebied in hun natuurlijke bos. In deze omgeving kunnen de beren hun aangeboren instincten ontwikkelen tijdens een revalidatieperiode van 1 tot 1,5 jaar. De verblijven zijn omgeven door elektrische hekken. Het elektrische hek houdt aan de ene kant de jonge beren in de verblijven en houdt wilde volwassen mannetjesberen (die jonge beren die niet van hen zijn zullen doden) of andere roofdieren buiten. Het belangrijkste doel van de ondersteuning die Bears in Mind aan dit project heeft gegeven, is gericht op de verbetering van het totale elektrische systeem van het revalidatiecentrum om de welpen veilig te houden, de datacommunicatie te verbeteren en het risico op predatie door mannetjes van buitenaf te minimaliseren. Daarnaast is de ontwikkeling van verschillende kabelbaansystemen om voer te transporteren op afstand, de laatste twee jaar gesponsord. Hierdoor kan het team van Bear Again het eten ongemerkt bij de berenwelpen brengen. Op deze manier associëren deze beren voedsel niet met mensen, een belangrijke les voor hun toekomst!
Onderzoek wordt door de lokale NGO ‘Milvus Group’ naar beren en de bescherming daarvan gedaan in het Calimani en Gurghiului gebergte in centraal Roemenië. Bears in Mind financiert dit project al sinds 2006. Er wordt de nadruk gelegd op maatregelingen om problemen met beren te voorkomen. Bovendien inventariseert men de schade die beren veroorzaken aan gewassen en vee. Ook doet men onderzoek naar de verspreiding en het voedselzoekgedrag van de beren. Daarnaast brengt men geschikt leefgebied voor beren in kaart en mitigeert men in de aanleg van een snelweg door berenhabitat.
Onderzoek en preventie Milvus zendert jaarlijks minstens drie volwassen beren om hun gedrag en verspreiding in het landschap te monitoren. Ieder uur wordt de locatie van een gezenderde beer vastgelegd over een periode van twee jaar. Daarnaast test men samen met de lokale boeren elektrische omheiningen die rondom boomgaarden en bijenkasten kunnen worden gezet. Milvus verzorgt educatieve projecten op scholen, heeft regelmatig verzorgt veldexcursies, ontwikkeld en verspreid materiaal zoals beren-informatie brochures. De komende jaren wil men investeren in het verkrijgen van een officiële beschermde status voor een groot deel van het projectgebied. De aanleg van een snelweg dwars door het gebied maakt de noodzaak voor een dergelijke status nog groter. Milvus doet onderzoek naar de effecten van een dergelijke weg op de flora en fauna, en met name op de populatie beren. Ook worden met regelmaat weesbeertjes binnengebracht. Ze worden door een veterinair onderzocht en naar het weesberen rehabilitatie station gebracht, in de hoop ze weer uit te zetten in het wild. Het in kaart brengen van stroperij in Roemenië en een onderzoek naar parasieten bij wilde beren behoort ook tot de werkzaamheden.
In positief daglicht Sinds 2018 financiert Bears in Mind een project van Milvus ter bevordering van het samenleven tussen mens en beer. Helaas is de druk om de jacht op beren te hervatten (er is sinds 2016 een verbod) de laatste jaren sterk toegenomen, resulterende in een opheffing van het verbod in 2023. De media had en heeft hier een groot aandeel in. Met dit project brengen we beren en hun rol in het ecosysteem, waar ook mensen deel van uitmaken, onder de aandacht te brengen met feiten en een positieve benadering. Inmiddels zijn de 10 geplande korte video’s gemaakt en via alle mogelijke (social) media kanalen verspreid:
De eerste workshop ‘Brown Bear Management in Slovakia’ vond plaats in juli 2011. Jagers, bosbouwers, natuurbeschermers, overheidsinstanties, vee- en bijenhouders, mensen van de politie en de universiteit zaten aan tafel. Op effectieve wijze werden partijen met tegenovergestelde belangen door Dr. Alistair Bath naar oplossingen en overeenstemming geleid. Dr. Bath is een Canadese expert op het gebied van Human Dimensions in Wildlife Management. Aan het einde van deze tweedaagse workshop werd door alle aanwezigen, inclusief het Ministerie van Milieu, de wens geuit aan een tweede workshop te willen deelnemen. Deze vond plaats in oktober van datzelfde jaar en was wederom een succes. Ook in 2012 werden er worshops gehouden als vervolg hierop.
Jaren later werd door de State Nature Conservancy of the Slovak Republic begonnen aan de concept beheersplannen voor de bruine beer, wolf, lynx en wilde kat. De basis hiervan is gelegd door de workshops van Dr Bath.
Bear Emergency Team (BET) Een BET komt in actie zodra een beer te dicht bij mensen komt. Doortastend optreden leidt ertoe dat zowel mens als beer geholpen worden. De leden van een BET worden door het Ministerie van Milieu aangesteld. Bears in Mind heeft fondsen verstrekt voor het organiseren van diverse Bear Emergency Team trainingssessies. Deze trainingen worden gegeven door Dr. Djuro Huber, een Kroatische berenexpert waar Bears in Mind al langere tijd mee samenwerkt. Het team zet zich ook in om conflicten met beren te helpen voorkomen, en assisteert de overheid bij de registratie van alle beergerelateerde problemen. Bijvoorbeeld ook beren die slachtoffer zijn van een verkeersincident.
Red Wolf Brigade Het anti-stroperij project heeft zich gericht op het tegengaan van illegale jacht op Amur tijgers en Amur luipaarden, maar ook beren in Khasan in het Russische Verre Oosten. Sinds de start van dit project is het aantal gevallen van stroperij gedaald met ruim 75%! Met behulp van (legale) wapens, communicatiemateriaal, jeeps en militaire trucks en infiltratie treden de teams op tegen de Russische maffia, drugsdealers, Chinese smokkelaars en professionele stropers. Het anti-stroperij team (de Red Wolf brigade) in dit gebied bestaat uit vier rangers die te voet, te paard of met de auto patrouilleren en speciaal letten op stroperij activiteiten en het illegaal kappen van hout. Bears in Mind heeft het Red Wolf team 10 jaar lang ondersteund, met name kleding, brandstof, jeep onderhoud & reparatie en andere benodigdheden die de teamleden nodig hadden tijdens de patrouilles.
